GS.TS.NGND Trần Doãn Sơn: Tôi sẽ nghiên cứu, dạy học đến khi không còn sức mới thôi

Năm 2003, sáng chế mang tầm quốc tế đầu tiên được thầy Trần Doãn Sơn ra mắt. Đó là sáng chế “Thiết bị và quy trình hấp hạt điều bằng hơi bão hòa” giúp người lao động khi chế biến hạt điều giảm tải được công đoạn bóc tách lớp vỏ cứng vốn chứa nhiều axit, năng suất tăng cao hơn. Thành quả này được thầy Sơn nghiên cứu trong hơn 20 năm và đã chuyển giao gần 200 dây chuyền đồng bộ trong và ngoài nước, góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới. Cũng từ nghiên cứu này, thầy và các cộng sự đã tham gia hỗ trợ xây dựng nhiều nhà máy chế biến điều tự động cho các nước châu Phi và Ấn Độ. Nhưng không dừng lại ở đó, phía sau sáng chế này còn là những trăn trở từ thuở chọn khoa học làm con đường lập thân của thầy.

Ngay từ khi bắt đầu nghiên cứu, thầy Sơn đã chọn cho mình hướng phát triển lương thực, thực phẩm và nông sản. Thầy chia sẻ, thế hệ ông cha đã tạo dựng và phát triển rất nhiều sản phẩm từ lúa, khoai sắn, cà phê, hạt điều,… nhưng phần lớn chúng đều được thương mại dưới dạng thô nên giá trị thấp. Dù người nông dân có cần cù, vất vả đến đâu cuộc sống của họ cũng không mấy cải thiện.

Ý nghĩ “phải làm một điều gì đó để giúp bà con nông dân thoát nghèo” luôn thường trực trong tâm trí thầy. Từ đó, thầy Sơn quyết tâm phải sáng tạo, chế biến các thiết bị hiện đại nhằm giải phóng sức lao động, mang lại sản phẩm có năng suất, chất lượng cao cho người nông dân. Thầy tâm niệm: “Công việc của tôi là không ngừng tìm ra giải pháp bằng cách đổi mới và sáng tạo mỗi ngày. Chỉ có vậy mới giúp bà con đỡ vất vả, hướng tới sự phát triển bền vững trong tương lai”.

Sau nghiên cứu về công nghệ bóc tách và sơ chế hạt điều, hàng loạt những nghiên cứu về thiết bị sản xuất thực phẩm làm từ nông sản Việt được thầy trình làng. Đó là thiết bị sản xuất phở tươi, bánh cuốn, mì quảng, bánh tráng gạo, bánh bía (dùng làm chả giò), bánh tráng rế… Những nghiên cứu này đều được cấp bằng sáng chế và chuyển giao công nghệ trong cả nước cũng như quốc tế.

Nói về sự ra đời của thiết bị làm bánh tráng rế tự động, thầy Trần Doãn Sơn cho biết, khoảng năm 2015, thầy đến thăm Cổ Cò (Tiền Giang), một số hộ gia đình đang sản xuất bánh tráng rế bằng tay, họ phải nhúng bàn tay vào chậu bột rồi rê các sợi bột lên một chảo nóng để tạo vân bánh. Họ lao động cực nhọc từ sáng sớm đến tận khuya mà thu nhập chẳng được bao nhiêu.

Với kiến thức của mình cùng với tình thương những người lao động, trong đầu thầy lóe lên ý nghĩ sẽ làm ra một chiếc máy vừa để họ làm phương tiện sinh nhai, vừa tận dụng được nguồn tài nguyên của vùng. Thầy tâm sự: “Tôi cũng sinh ra ở làng quê nên thấu hiểu phần nào tâm tư của họ. Tôi đi hết Tây Tàu và quay về quê hương mình mới thấy có nhiều người còn khổ lắm”.

Qua nhiều lần thất bại, cuối cùng thầy Sơn đã cho ra đời chiếc máy làm bánh tráng rế, chuyển giao về Cổ Cò. Thầy chia sẻ: “Cảm xúc của tôi khi nhìn thấy chiếc máy tạo ra thành phẩm đầu tiên là niềm vui tột cùng. Vui vì mình đã đóng góp một phần nhỏ bé để giúp đỡ đồng bào khó khăn”. Từ đây, với phương kế sinh nhai trong tay, nhiều người dân đã cải thiện phần nào đời sống vất vả của mình.

“Đến giờ tôi và bà con vẫn giữ liên lạc với nhau. Có người lên Sài Gòn khám bệnh còn gọi điện hỏi thăm mình nữa chứ!” – thầy Sơn thích thú.

Năm 2020, thầy Trần Doãn Sơn đã được trao 3 giải thưởng (giải Nhì, Ba và Khuyến khích) về sáng chế của TP.HCM. Trong đó, sáng chế về “Thiết bị sản xuất bún bao gồm cơ cấu ép đùn bột nước” là nổi bật nhất. Theo thầy Sơn, thiết bị giúp sản xuất bún từ bột gạo pha loãng thành sợi bún tươi như người Việt thường dùng trong các món ăn thường ngày. Với thao tác vận hành đơn giản và tiện lợi, chúng khá phù hợp cho nhà hàng, khách sạn có thể tự chế biến để phục vụ các món ăn tươi ngon và tốt nhất cho khách hàng. Thầy đã chuyển giao công nghệ sản xuất này cho 9 doanh nghiệp, đặc biệt có những doanh nghiệp tại Mỹ, Thụy Điển, Nhật, Hàn Quốc…